سختی‌های فراوانی در طول زندگی موجب می‌شود که والدین دغدغه تربیت یک فرزند واقع‌گرا و استوار در برابر این سختی‌ها را داشته باشند. یکی از مصائب بزرگ در زندگی، از دست دادن یک عزیز است و همین موضوع باعث می‌شود صحبت کردن درمورد مرگ با کودکان اهمیت ویژه‌ای پیدا کند. فرآیند شرح مرگ برای کودکان در هر سنی متفاوت بوده و لازم است که با توجه به سطح درک و مرحله شناختی کودک، اطلاعاتی در این زمینه مطرح شود.

بهتر است توضیح مسئله مرگ را به تعویق نیندازید و در اولین فرصت آن را با کودک مطرح کنید؛ چرا که اگر در این فرصت عزیزی را از دست بدهید، کودک با دیدن غم و حالات روانی شما، تصویری فراتر از واقعیت و ترسی شدیدتر را در ذهنش تصور می‌کند. این مسئله به دلیل تخیل قدرتمند کودکان اتفاق می‌افتد بنابراین توصیه می‌شود که اجازه ندهید خودشان با معقوله از دست دادن مواجه شوند.

با اینکه بسیاری از والدین از گریه کردن پیش چشم فرزندانشان خودداری می‌کنند و این تصور را دارند که به اشتراک گذاشتن احساساتشان با کودکان ضربه بدی به آنها وارد می‌کند، اما نکته قابل توجه این است که اتفاقا کودکان باید یاد بگیرند بروز احساسات شدیدشان هیچ مشکلی ندارد و یک اتفاق کاملا طبیعی است.

تا ۲ سالگی با مثال بگویید

کودکان معمولا در این سن معنی از دست دادن را در قالب مردن نمی‌دانند اما این به آن معنا نیست که والدین می‌توانند به طور کامل از صحبت درمورد مرگ دست نگه دارند. پدر و مادرها می‌توانند برای فهماندن بخش کوچکی از مفهوم مرگ، به رفتن و بازنگشتن اشاره کنند و توضیح دهند که فرد فوت شده دیگر فرصت بازگشت به دنیای ما را ندارد. در گام بعدی می‌توانید مرگ را در ابعاد کوچک‌تر برای فرزندتان معنا کنید؛ به عنوان مثال برای او از پژمردن و خشک شدن یک گل بگویید و اجازه دهید کم کم با مسئله از دست دادن آشنا شود.

برای ۳ تا ۸ ساله‌ها شانه خالی نکنید

متخصصان توصیه می‌کنند که مسئله مواجهه با از دست دادن یک عزیز پیش از ۸ سالگی به کودک منتقل و تصورات اشتباه و اضافه درمورد آن برطرف شود. به طور معمول کودکان در این بازه سنی دیگر با مفهوم کلی مرگ آشنا شده‌اند و ذهنشان سرشار از سوالات ریز و درشت است. طبیعی است که در این سن، ذهن کودک مدام در حال کنکاش بیشتر درمورد مرگ باشد و سوالات متعددی درباره آن بپرسد. در این مرحله لازم است که شما با صبر و حوصله پاسخگوی سوالاتش باشید و از شانه خالی کردن از جواب دادن پرهیز کنید.

ممکن است کودک در این سن نقاشی‌های گوناگونی را در وصف مرگ بکشد و تصوراتش را بر روی کاغذ بیاورد، در این صورت هم توصیه می‌شود با دقت درمورد نقاشی‌هایش سوال بپرسید و ذهنیت‌های غلط او را برطرف کنید.

اغلب پدر و مادرها هنگامی که می‌بینند فرزندشان به صورت مداوم از مرگ صحبت می‌کند و ذهنش درگیر این موضوع است، نگران می‌شوند و تلاش می‌کنند او را فورا از این فکر دور کنند اما باید بدانید زمانی که کودک با هر مسئله‌ای، نه تنها مرگ، به تازگی آشنا می‌شود، طبیعی است که طولانی مدت و مدام به دنبال کشف بیشتر آن باشد؛ بنابراین جای هیچ نگرانی وجود ندارد چرا که کودک در حال گذر از یک مرحله عادی رشد است.

اگر فرزندتان پس از آشنایی یا مواجهه با مسئله از دست دادن گوشه‌گیر شد و از صحبت درمورد آن با شما امتناع کرد، باید مطمئن باشید که او به جای شما با فرد دیگری در این باره گفت‌وگو می‌کند، در غیر این صورت باید به دنبال تشکیل یک مکالمه بین خودتان با فرزندتان یا گفت‌وگوی یک روانشناس با او باشید تا افکار کودک موجب احساس غم بیش از اندازه نشود.

از توصیف مرگ برای کودک فرار نکنید

در مجموع طبیعی است که نحوه مواجهه با مرگ یک عزیز، در خانواده‌های مختلف، متفاوت باشد چرا که عوامل متعددی مثل فرهنگ خانوادگی، ارزش‌های اجتماعی، اعتقادات دینی و مسائل دیگر در این موضوع دخیل هستند اما نکته حائز اهمیت این است که در فرصتی مناسب کودک را برای قرارگیری در این موقعیت آماده کنید. عقاید خانوادگی شما کمک می‌کند تا بتوانید از کلمات و مفاهیم بهتری برای توصیف مرگ برای کودک استفاده کنید.

به یاد داشته باشید که کودکان هم هنگام عزاداری برای شخص موردعلاقه‌شان مانند بزرگ‌ترها و چه بسا بیشتر از آنها درگیر غم شدیدی می‌شوند و جلوگیری از بروز آن احساسات نه تنها هیچ نقطه مثبتی ندارد بلکه می‌تواند آسیب‌های فراوانی به روح کودک وارد کند. مرگ یک مسئله طبیعی و گریزناپذیر است؛ در نتیجه به جای تلاش برای دور کردن فرزندتان از آن، هر چه سریع‌تر او را با مسئله مرگ مواجه کنید.

منبع: Today’s Parents

ترجمه: تکتم شریفی نژاد – خبرنگار تحریریه جوان قدس